ต้นตีนเป็ด ดอกกลิ่นฉุน แต่สรรพคุณเยี่ยม ไม้ดีที่ควรค่าแก่การปลูก

          มาทำความรู้จัก ต้นตีนเป็ด หรือต้นพญาสัตบรรณ หรือต้นสัตบรรณ หนึ่งในต้นไม้มงคลที่น่าปลูก แม้สำหรับบางคนจะรู้สึกว่าดอกตีนเป็ดมีกลิ่นเหม็น แต่ก็อยากแนะนำให้ปลูก เพราะมีข้อดีเยอะเลยล่ะ
1. ความสำคัญ
 
          ต้นตีนเป็ด ต้นตีนเป็ด หรือพญาสัตบรรณ หรือสัตบรรณ ชื่อภาษาอังกฤษ White Cheesewood ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Alstonia scholaris (L.) R. Br. เป็นหนึ่งในต้นไม้ที่มีประวัติควรค่าแก่การจารึกไว้ เพราะเมื่อครั้งที่ สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวงในพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงโปรดพระราชทานกล้าไม้มงคลให้ผู้ว่าราชการจังหวัดทุกจังหวัด ในงานรณรงค์โครงการปลูกป่าถาวรเฉลิมพระเกียรติฯ เมื่อวันที่ 9 พฤษภาคม 2537 อีกทั้งยังเป็นต้นไม้ประจำจังหวัดสมุทรสาครอีกด้วย 

2. ลักษณะ
 
            ต้นตีนเป็ดจัดอยู่ในวงศ์โมก เป็นไม้ยืนต้นรูปทรงสูงใหญ่ ลำต้นสามารถเจริญเติบโตสูงได้ถึง 15-35 เมตร เป็นไม้เนื้ออ่อนแต่เหนียวสีขาวอมเหลืองอ่อน มีเปลือกค่อนข้างหนาสีเทาหรือเทาอมเหลือง ลักษณะต้นมีรูปทรงพุ่มสูงคล้ายฉัตร ใบเป็นแบบเลี้ยงเดี่ยว ทรงรูปไข่ โคนใบสอบ มีติ่งที่ปลายใบ ผลเป็นฝักคู่ยาวเรียว 10-20 เซนติเตร  ออกดอกเป็นช่อปลายกิ่ง มีสีขาวอมเหลืองและเขียวนิด ๆ กลีบดอกเป็นรูปวงรีมีขนภายใน มักออกดอกช่วงตุลาคม-ธันวาคม และที่สำคัญดอกมีกลิ่นหอมแรงไปจนกระทั่งฉุน โดยเฉพาะในตอนกลางคืน กลิ่นของดอกต้นตีนเป็ดจะฉุนรุนแรงมากเป็นพิเศษ จนทำให้บางคนถึงขั้นเกิดอาการแพ้ได้  4. วิธีการดูแล
 
          วิธีการดูแลก็ไม่แตกต่างจากไม้ยืนต้นทั่ว ๆ ไป แนะนำให้รดน้ำทุกวัน ทั้งเช้าและเย็น รดให้พอชุ่มฉ่ำปานกลาง อย่าแฉะมากเกินไป ปลูกในที่ที่มีแดดส่องถึงหรือที่แจ้งเพราะเป็นไม้ชอบแดด บำรุงปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักปีละ 3 ครั้ง ต้นก็จะเจริญเติบโตแข็งแรง 5. ความเป็นมงคลและเคล็ดลับเสริมสิริมงคล
 
          ประโยชน์ในการช่วยบังแดดและให้กลิ่นหอมของต้นไม้ชนิดนี้ เป็นเพียงแค่ส่วนหนึ่งที่ทำให้คนนิยมหันมาปลูกต้นตีนเป็ด แต่ความหมายอันเป็นสิริมงคลของต้นนี้ต่างหากที่ทำให้ใคร ๆ ก็อยากนำมาปลูกไว้ในบ้านนั่นเอง ด้วยลักษณะต้นทรงพุ่มที่ดูคล้ายฉัตร หรือ ฉัตรบรรณ เครื่องชั้นสูงที่ใช้ในขบวนแห่นั้น เชื่อกันว่ามีความหมายที่เป็นเกียรติเป็นพญา น่าเคารพยกย่อง และด้วยชื่อที่ขึ้นต้นว่า “สัต” ยังหมายถึงคุณธรรมและสิ่งดีงาม  หากนำมาปลูกไว้ก็จะทำให้คนในบ้านได้รับการเคารพยกย่องจากคนอื่น ๆ 
 
          เคล็ดลับในการปลูกเพื่อเสริมสิริมงคลจะต้องปลูกต้นพญาสัตบรรณไว้ทางทิศเหนือ  ให้ผู้ใหญ่ที่บำเพ็ญคุณธรรมและความดี เป็นที่น่าเคารพนับถือ ลงมือปลูกต้นพญาสัตบรรณในวันเสาร์ จะยิ่งช่วยเสริมสร้างสิ่งดี ๆ และเกียรติยศให้กับคนในบ้านได้

6. ประโยชน์
 
          นอกจากจะให้ร่มเงา ส่งกลิ่นหอม และมีความหมายที่เป็นสิริมงคลแล้ว ต้นไม้ชนิดนี้ยังถูกนำไปแปรรูปเป็นของใช้ในและเฟอร์นิเจอร์ภายในบ้านได้ เช่น กล่องใส่ของ แต่ด้วยลักษณะเนื้อไม้ที่ไม่แน่น เลยทำให้ไม่มีความแข็งแรงทนทานพอ จึงไม่เหมาะที่จะนำไปใช้ในการก่อสร้าง

          หากว่าด้วยเรื่องของสรรพคุณทางยา ต้นตีนเป็ด ช่วยรักษาและบำรุงร่างกายมากมายเลยทีเดียว อย่างเช่น โรคบิด พอกแก้พิษ แก้หวัด สติดเชื้อที่ลำไส้ ขับพยาธิ อาการทางผิวหนัง ช่วยให้เจริญอาหาร และลดน้ำตาลในเลือด เป็นต้น [อ่านเพิ่มเติม : ต้นตีนเป็ด กลิ่นไม่ธรรมดา สรรพคุณทางยาก็ไม่น้อยหน้าใคร]
 
          แม้หลายคนจะมองว่า ต้นตีนเป็ด มีกลิ่นหอมฉุนรุนแรงนั้นเป็นอุปสรรคแลดูไม่น่าปลูก แต่ก็มีคุณสมบัติดี ๆ อีกตั้งมากมาย หากใครที่กำลังมองหาไม้ยืนต้นขนาดใหญ่มาปลูกประดับไว้ในสวน ก็อย่าลืมนำข้อมูลของต้นตีนเป็ดที่เรานำมาฝากกันในวันนี้ไปลองพิจารณากันดูนะคะ

ขอขอบคุณข้อมูลจาก โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช, อุทยานธรรมชาติวิทยาสิรีรุขชาติ, กรมอุทยานแห่งชาติ, Puechkaset, Gotoknow และ Maipradabonline