1. ดอกเก๊กฮวย
ลักษณะ : ดอกเก๊กฮวย (Chrysanthemum) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Chrysanthemum indicum L. วงศ์ Compositae อยู่ในกลุ่มเดียวกับดอกเบญจมาศ สายพันธุ์ที่นิยมนำมาทำเครื่องดื่มคือ เบญจมาศหนูและและเบญจมาศสวน ลักษณะเป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก ลำต้นแผ่ไปตามพื้นดิน ขอบใบเว้าเป็นหยักลึก ดกลีบดอกมีหลายชั้นสีขาวและสีเหลือง
วิธีปลูก : นิยมขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด ปักชำ และแยกหน่อ ควรปลูกในดินร่วน ไม่ต้องการแดดมาก เจริญเติบโตได้ดีในพื้นที่อากาศหนาวเย็น ในไทยจึงนิยมปลูกเก๊กฮวยบนที่ราบสูงเป็นส่วนใหญ่ นดน้ำเช้า-เย็นในช่วงสัปดาห์แรกของการปลูก หลังจากนั้นรดน้ำเพียงวันละครั้งในช่วงเช้า
วิธีทำน้ำเก๊กฮวย
- ต้มน้ำกับใบเตยจนเดือด ใส่ดอกเก๊กฮวยลงไปเคี่ยวสักพัก
- ใส่น้ำตาลทรายลงไปคนให้ละลาย รอจนเดือดอีกครั้ง ปิดไฟ พักไว้จนเย็น
- พอน้ำเก๊กฮวยเริ่มอุ่นยกลงกรอง ตักใส่แก้วหรือบรรจุใส่ขวด
2. ดอกอัญชัน
ลักษณะ : ดอกอัญชัน (Butterfly Pea) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Clitoria ternatea L. ลักษณะเป็นไม้เลื้อยล้มลุก สามารถเลื้อยได้ไกลถึง 5 เมตร ใบมีสีเขียวรูปรี ออกสลับเป็นคู่ตรงข้ามตามข้อกิ่ง ดอกเป็นดอกเดี่ยวออกบริเวณซอกใบ มีทั้งสีสีน้ำเงิน น้ำเงินอมม่วง ขาว ชมพู เป็นต้น แต่ส่วนใหญ่มักนำดอกสีน้ำเงินมาทำเครื่องดื่มและอาหาร
วิธีปลูก : ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด ปลูกในดินร่วนปนทรายระบายน้ำได้ดี แสงแดดพอเหมาะ ไม่จัดเกินไป ไม่น้อยเกินไป รดน้ำให้พอชุ่มวันละ 2 ครั้ง เช้า-เย็น มีไม้ระแนงให้เถาเลื้อยพาด
วิธีทำน้ำอัญชันสด
- ล้างดอกอัญชันให้สะอาด นำดอกอัญชันไปต้มกับน้ำ ประมาณ 2-3 นาที จนน้ำเดือดและเปลี่ยนเป็นสีน้ำเงิน
- เติมน้ำตาลทรายลงไปต้มจนละลายหมด ยกลงจากเตา กรองดอกอัญชันออก
- รอจนน้ำอัญชันเริ่มอุ่น ชิมรสตามชอบ เทใส่แก้วที่มีน้ำแข็ง พร้อมดื่ม
3. ดอกมะลิ
ลักษณะ : ดอกมะลิ (Jasmine) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Jasminum sambac (L.) Aiton. ลักษณะมีหลากหลายสายพันธุ์ทั้งไม้เลื้อยและไม้พุ่ม สูงได้ถึง 3 เมตร ใบเป็นใบเดี่ยว โคนใบสอบเรียว ปลายใบแหลม ขอบใบเรียบเป็นมัน สีเขียวเข้ม ออกดอกเป็นช่อ ออกตามส่วนยอดหรือตามง่ามใบ ดอกมีขนาดเล็กสีขาว มีกลีบดอกประมาณ 6-8 กลีบ เรียงกันเป็นวงกลมหรือซ้อนกันเป็นชั้นแล้วแต่ชนิดพันธุ์ ขนาดดอกบานเต็มที่ประมาณ 2-3 เซนติเมตร
วิธีปลูก : ขยายพันธุ์ด้วยการปักชำ การตอนกิ่ง และการทาบกิ่ง ควรปลูกในดินร่วน ชอบแดดรำไร รดน้ำให้ชุ่มแต่อย่าแฉะวันละ 2 ครั้ง และตัดแต่งกิ่งไม่ให้ต้นเป็นทรงพุ่มหนาทึบจนเกินไป เพื่อป้องกันแมลงศัตรูพืช
4. ดอกกระเจี๊ยบ
ลักษณะ : ดอกกระเจี๊ยบ (Roselle) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Hibiscus sabdariffa L. ลักษณะเป็นไม้พุ่ม สูงได้ถึง 2 เมตร กิ่งก้านมีสีม่วงแดง มีขนตามกิ่งและก้านรำไร ใบเป็นใบเดี่ยว รูปทรงไข่หรือรูปนิ้วมือ ขอบใบเป็นฟันเลื่อย ดอกออกเป็นดอกเดี่ยวตามซอกใบ ดอกมีสีเหลือง กลางดอกมีสีม่วงอมแดง ผลเป็นปลายแหลมรูปรี เมื่อผลอ่อนเป็นสีเขียว ส่วนผลแก่จะแตกออกเป็น 5 แฉก เมล็ดสีน้ำตาล ซึ่งส่วนที่นำมาทำเครื่องดื่มคือ กลีบเลี้ยงที่มีลักษณะสีแดงฉ่ำน้ำรสเปรี้ยวนั่นเอง
วิธีปลูก : ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด ปลูกในดินได้ทุกสภาพ ชอบดินชุ่มชื้น รดน้ำเมื่อดินแห้ง ชอบแดดจัด
วิธีต้มน้ำกระเจี๊ยบพุทราจีน
- ล้างดอกกระเจี๊ยบแดงแห้งและพุทราจีนในน้ำสะอาด เอาเศษฝุ่นออก (อย่าแช่น้ำนานเพราะจะทำให้เสียรสชาติและคุณค่าทางอาหาร)
- ต้มน้ำจนเดือดแล้วใส่กระเจี๊ยบกับพุทราจีนลงไปต้ม เคี่ยวจนน้ำเริ่มเปลี่ยนสี เติมเกลือป่น และน้ำตาลทรายลงไป คนผสมให้ละลาย (ชิมรสตามต้องการ) ยกลงกรองเอากากออก พักไว้จนเย็น เทใส่แก้ว เติมน้ำแข็ง พร้อมดื่ม หรือเทเก็บใส่ขวดแช่เย็นเก็บไว้ดื่ม
5. ดอกคำฝอย
ลักษณะ : ดอกคำฝอย (Safflower) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Carthamus tinctorius L. ลักษณะเป็นไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 1 เมตร ลำต้นเป็นสัน ใบเป็นใบเดี่ยว ขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อย ปลายเป็นหนามแหลม ดอกออกเป็นช่อที่ปลายยอด กลีบดอกเมื่ออ่อนจะเป็นสีเหลือง แล้วค่อย ๆ เปลี่ยนเป็นสีเสีแดงส้มถึงน้ำตาลแเดงเมื่อแก่ ส่วนผลจะมีเมล็ดขนาดเล็ก สีขาว เหมาะนำมาทำสีผสมอาหาร สีย้อมผ้า และเครื่องดื่มได้
วิธีปลูก : ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด ปลูกในดินร่วนปนทรายหรือดินระบายน้ำดี รดน้้ำพอดินชุ่ม ชอบดินชื้อพอเหมาะ
วิธีทำน้ำดอกคำฝอย
- ใส่น้ำลงในหม้อ นำขึ้นตั้งไฟแรง ใส่ดอกคำฝอยแห้ง และดอกเก๊กฮวยลงต้มจนเดือด และน้ำเริ่มเปลี่ยนสี ลดไฟอ่อนลง ต้มต่ออีกสักครู่ ยกลงจากเตา กรองเอากากออก เตรียมไว้
- ใส่น้ำเชื่อมลงในแก้ว ตักน้ำคำฝอยใส่ลงไป คนผสมให้เข้ากัน พร้อมดื่ม หรือเติมน้ำแข็งหากต้องการดื่มแบบเย็น
ต่างคนก็ต่างชอบสไตล์การจัดสวนต่างกันไป เอาเป็นว่าถ้าใครสนใจปลูกดอกไม้จัดสวนที่ทั้งให้ความสวยงามและนำมาต้มน้ำดื่มได้ ลองเลือกดอกไม้จัดสวนที่เราแนะนำกันได้เลย
บทความที่เกี่ยวข้องกับต้นไม้จัดสวนกินได้ :
ขอบคุณข้อมูลจาก : doae.go.th, thaiheartfound.org, library.parliament.go.th, thailandplus.tv และ tu.ac.th