ปัญหาดินที่คนรักต้นไม้ควรรู้ ทำไมปลูกแล้วไม่โต ใบเหลือง ดอกไม่ออก พร้อมวิธีแก้ไขปรับดินให้เหมาะกับสวนและกระถางในบ้าน
สำหรับคนรักการปลูกต้นไม้ ไม่ว่าจะเป็นไม้ดอกไม้ประดับ ต้นไม้ฟอกอากาศ หรือแม้แต่ผักสวนครัวที่ปลูกไว้ทานเองในบ้าน คงไม่มีอะไรน่าหนักใจไปกว่าการเห็นต้นไม้ไม่งามเหมือนที่คิด ใบเหลือง ดอกไม่ออก หรือแม้แต่รากเน่า ทั้ง ๆ ที่เรารดน้ำ ใส่ปุ๋ย ดูแลอย่างสม่ำเสมอ หลายครั้งปัญหาไม่ได้อยู่ที่การดูแล แต่อยู่ที่ปัญหาของดินนั่นเอง
ดิน เปรียบเหมือนบ้านและครัวของต้นไม้ เป็นทั้งที่อยู่อาศัยและแหล่งอาหาร หากดินไม่เหมาะสม ต้นไม้ก็เหมือนคนที่อยู่บ้านไม่สบายและไม่ได้กินอาหารดี ๆ สุดท้ายก็อ่อนแอและโตไม่สมบูรณ์ การเข้าใจว่าดินมีปัญหาแบบไหน จึงเป็นกุญแจสำคัญที่จะช่วยให้ต้นไม้ในบ้านและสวนของเราแข็งแรงงดงามได้
ปัญหาของดินมีอะไรบ้าง ?
ปัญหาดินเปรี้ยว
ดินเปรี้ยวคือดินที่มีความเป็นกรดสูงเกินไป ทำให้ต้นไม้ดูดซึมธาตุอาหารได้ไม่เต็มที่ แม้จะใส่ปุ๋ยเยอะก็ไม่ช่วย พืชที่ปลูกบนดินเปรี้ยวมักมีอาการใบเหลือง รากไม่แข็งแรง และโตช้า โดยสาเหตุมักเกิดจากการสะสมของอินทรียวัตถุที่สลายตัวไม่สมบูรณ์ หรือดินที่มีน้ำขังบ่อย ๆ จนเกิดกรดสะสม
วิธีแก้ไขดินเปรี้ยว
- โรยปูนขาวหรือโดโลไมท์ลงในดินแล้วคลุกเคล้าเบา ๆ จะช่วยปรับสมดุลความเป็นกรด-ด่างได้
- เติมปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก เพื่อเพิ่มอินทรียวัตถุและช่วยให้ดินร่วนซุย
- หากเป็นการปลูกในกระถาง แนะนำให้เปลี่ยนดินปลูกใหม่ที่มีค่า pH เป็นกลาง (ประมาณ 6-7) จะง่ายและได้ผลเร็วกว่า
ปัญหาดินเค็ม
ดินเค็มจะมีคราบขาว ๆ คล้ายเกลือเกาะตามผิวดินหรือตามขอบกระถาง ดูเหมือนถูกโรยเกลือ พืชที่ปลูกมักเหี่ยวเฉาเหมือนขาดน้ำ ถึงแม้เราจะรดน้ำปกติ เพราะรากพืชไม่สามารถดูดน้ำที่มีความเค็มสูงได้ มีสาเหตุมาจากเกลือแร่สะสมในดินมากเกินไป มักพบในพื้นที่ที่ระบายน้ำไม่ดี หรือบางครั้งเกิดจากการรดน้ำที่มีเกลือแร่ปนอยู่เป็นเวลานาน
วิธีแก้ไขดินเค็ม
- รดน้ำปริมาณมาก ๆ เพื่อชะล้างเกลือออกจากดิน และควรทำทางระบายน้ำให้ไหลออกไปได้ดี
- หากปลูกในกระถาง ควรเปลี่ยนดินใหม่ และใช้ดินผสมที่มีส่วนผสมของทรายหยาบหรือกาบมะพร้าวสับ เพื่อช่วยระบายน้ำ
- เลือกปลูกพืชที่ทนต่อดินเค็ม เช่น ต้นคริสต์มาส หรือต้นไม้ใบแข็งที่ดูแลง่าย
ปัญหาดินจืด
ดินจืดคือดินที่ขาดธาตุอาหาร เปรียบเสมือนอาหารไม่มีรส ต้นไม้ปลูกแล้วไม่ค่อยโต แตกใบใหม่ช้า บางต้นไม่ยอมออกดอกหรือผลเลย มักเกิดจากการปลูกต้นไม้ในดินเดิมซ้ำ ๆ โดยไม่ได้บำรุงดิน หรือเป็นดินที่ถูกน้ำฝนหรือน้ำรดชะล้างธาตุอาหารออกไป
วิธีแก้ไขดินจืด
- เติมปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก หรือปุ๋ยพืชสด ลงไปเพื่อฟื้นฟูธาตุอาหาร
- ปลูกพืชหมุนเวียน สลับปลูกพืชตระกูลถั่ว ซึ่งช่วยบำรุงดินและเพิ่มไนโตรเจนให้กับดิน
- ใช้ดินปลูกสำเร็จรูปที่มีส่วนผสมของอินทรียวัตถุและธาตุอาหารครบถ้วน
- โรยปุ๋ยละลายช้า เพื่อให้ต้นไม้ได้รับสารอาหารต่อเนื่องโดยไม่ต้องใส่บ่อย
เคล็ดลับเล็ก ๆ สำหรับคนรักสวน
- การสังเกตต้นไม้คือวิธีที่ง่ายที่สุด หากเห็นใบเหลือง รากไม่เดิน หรือโตช้า ลองสืบหาสาเหตุจากดิน
- ใช้การคลุมดินด้วยฟาง แกลบ หรือหญ้าแห้ง จะช่วยรักษาความชื้น และลดการเสื่อมสภาพของดิน
- สำหรับคนที่ชอบปลูกในกระถาง ควรเปลี่ยนดินทุก 1-2 ปี เพราะดินในกระถางมักเสื่อมคุณภาพเร็ว
- ลองผสมดินเอง เช่น ดินร่วน 1 ส่วน + ปุ๋ยคอก 1 ส่วน + กาบมะพร้าวสับ 1 ส่วน จะได้ดินที่ร่วนซุยและเหมาะกับการปลูกพืชเกือบทุกชนิด
การปลูกต้นไม้ให้สวยงาม ไม่ได้ขึ้นอยู่กับการรดน้ำหรือการใส่ปุ๋ยเท่านั้น แต่ “ดิน” คือรากฐานสำคัญที่หลายคนอาจมองข้าม การรู้จักว่าดินในสวนของเราเป็นดินเปรี้ยว ดินเค็ม หรือดินจืด และหมั่นปรับปรุงให้เหมาะสม จะช่วยให้ต้นไม้แข็งแรง แตกใบออกดอก และเติมเต็มบรรยากาศบ้านให้สดชื่นมีชีวิตชีวา เพราะต้นไม้ก็เหมือนคน หากได้บ้านที่ดี อาหารครบ และสภาพแวดล้อมเหมาะสม ก็จะเติบโตอย่างงดงามและอยู่กับเราได้นาน
ขอบคุณข้อมูลจาก : มูลนิธิชัยพัฒนา, กรมพัฒนาที่ดิน
